حمل و نقل هوشمند که به آن ITC گفته میشود؛ شامل انواع مختلفی از سیستمهای ارتباطی و ناوبری در وسایل نقلیه، بین وسایل نقلیه (به عنوان مثال ماشین به ماشین) و بین وسایل نقلیه و مکانهای ثابت
سیستم حملونقل هوشمند یا “Intelligent Transportation Systems” به مجموعهای از ابزارها، امکانات و تخصصها از قبیل مفاهیم مهندسی ترافیک، تکنولوژیهای نرمافزاری، سختافزاری و مخابراتی اطلاق میشود که به صورت هماهنگ و یکپارچه به منظور بهبود کارآیی و ایمنی در سیستم حملونقل به کار گرفته میشود. سیستمهای حمل و نقل هوشمند ITS، سیستمهایی متشکل از فناوری های نوین الکترونیک، کامپیوتر، IT، الکترو مکانیک و … هستند که در برنامهریزی سیستم های حمل و نقل زمینی، امروزه نقش بسیار مهمی ایفا مینمایند.
اﻣـﺮوزه ﻣﺴﺎﯾﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ از ﻗﺒﯿﻞ آﻟﻮدگیهای زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ، ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژی، اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﺴـﺎرتﻫﺎی ﻣﺎدی و ﻣﻌﻨﻮی ﻧﺎﺷﯽ از ﺳـﻮاﻧﺢ و ﺗﺼﺎدﻓﺎت، ﻣﺸﮑﻼت ﻧﻈﺎرت و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﺮونشهری، اﻓـﺰاﯾﺶ زﻣﺎنهای ﺗﻠﻒ ﺷﺪه و روﻧﺪ رﺷﺪ ﺳﺮﯾﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎی ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻪ وﯾﮋه در ﺳﺎﻋﺎت اوج درﮐـﻼن ﺷـﻬﺮﻫﺎی دﻧـﯿﺎ ﺑـﻪ ﯾـﮏ ﻣﺸـﮑﻞ ﺟﺪی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. از این رو درعصري كه به آن”عصر انفجار اطلاعات” اطلاق ميگردد، مهندسين حمل و نقل سعي بر آن داشتهاند تا از فناوري اطلاعات بهعنوان راهكاري مناسب درجهت از ميان برداشتن معضلات اساسي مديريت ترافيك بهره جسته و مشكلات آنرا به حداقل ممكن كاهش دهند.
در سیستمهای هوشمند ترافیک فناوریهای متفاوتی بکار میرود. از سیستمهای اولیهای مانند هدایت خودرو و سیستم کنترل چراغهای راهنمایی، تابلوهای اعلان ترافیک، دوربین سرعت سنج و سیستم خودکار شناسایی شماره خودرو گرفته تا سیستمهای پیشرفته و پیچیدهتری که بطور همزمان اطلاعات متفاوتی را از منابع متفاوت یکپارچه می کند. اطلاعاتی مانند وضع آب و هوا، وضعیت ترافیک، وضعیت جاده و …
از اواخر دهه ۶۰ میلادی پروژههای گستردهای در خصوص ITS در سطح جهانی به اجرا در آمده که از آن جمله میتوان به پروژههای سستم راهنمای الکترونیکی مسیر (ERGS) ، سیستم کنترل ترافیک شهری (UTCS)، سیستم راهنمای سبقت (PAS)و . . . اشاره نمود. در طی سالهای اخیر کشورهای زیادی از جمله ژاپن اتحادیه اروپا،کره،استرالیا، مالزی، سنگاپور و . . . اقدام به تشکیل ساختار سازمانی ITS در جهت ارتقای سطح کیفی خدمات حمل و نقل و افزایش ایمنی نموده اند.
مدیریت و بهینه سازی جریان ترافیک و روانسازی حرکت
مدیریت و کنترل حوادث
مدیریت و پشتیبانی وسائل نقلیه امدادی
مدیریت اخذ الکترونیکی عوارض, هزینه پارکینگ, خرید و رزرواسیون بلیط و…
مانیتورینگ و کنترل حمل و نقل سبک و سنگین
مدیریت و ناوبری پیشرفته
مدیریت حمل و نقل عمومی
مدیریت و پشتیبانی عابر پیاده و …
سیستم حمل و نقل هوشمند تنها یک ابزار یا تکنولوژی جدید نیست. در واقع، ITS امکان یکپارچهسازی سیستم حملونقل را فراهم میآورد. یک سیستم حملونقل به طور کلی، شامل شبکهها، وسایل نقلیه، افراد و کالاهاست. هر کدام از اجزای سیستم حملونقل مشخصات، ارگانها، و گاهی آژانسهای جداگانه دولتی دارند. ولی فناوری اطلاعات قادر است تمامی این اجزا را به صورت یک سیستم یکپارچه درآورد.